Wydawca treści
Ochrona lasu
Leśne bagienka fot. L. Kopińska
Żer bobrowy fot. L. Kopińska
Torfowisko fot. L. Kopińska
Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Podstawą działania w ochronie lasu jest Instrukcja Ochrony Lasu wprowadzona Zarządzeniem
nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 22 listopada 2011 roku.
Lasy są narażone na szkodliwe działanie wielu czynników abiotycznych i biotycznych. W związku z tym konieczne jest ciągłe śledzenie ich zdrowotności oraz występujących zagrożeń i podejmowanie w razie potrzeby właściwego działania ochronnego.
Do czynników abiotycznych zaliczamy : szkody od wiatru, śniegu i mrozu, susze, podtopienia na skutek nadmiernych opadów, niedobór składników pokarmowych w glebie.
Do czynników biotycznych zaliczamy szkodniki owadzie, choroby grzybowe, szkody wyrządzone przez kręgowce.
Czynniki antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Ochrona lasu przed zwierzyną.
Szkody w uprawach i młodnikach powodowane są głównie przez jelenia i sarnę. W celu ograniczania szkód nadleśnictwo podejmuje skuteczne działania polegające na: grodzeniu domieszek liściastych oraz modrzewia na uprawach a w rębniach złożonych grodzenie gniazd, wykładaniu drzew zgryzowych, zabezpieczaniu indywidualnym sadzonek, stosowaniu odpowiednich technik przy wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych ( nie redukcja, a ogławianie zbędnych egzemplarzy), wykorzystywanie wszelkich gatunków krzaczasto – drzewiastych oraz przedplonowych jako formy pielęgnacyjno – ochronnej dla hodowanych gatunków . Nie stosuje się ogrodzeń wielkopowierzchniowych oraz chemicznego zabezpieczenia upraw przed zgryzaniem, jak i młodników przed spałowaniem.
Ważnym elementem ochrony upraw i młodników przed szkodami ze strony zwierzyny jest ochrona i zachowanie śródleśnych łąk i polan.
Uprawa uszkodzona przez jelenie fot. M. Mikołajczyk
Uprawa zabezpieczona przed szkodami ze strony zwierzyny fot. M. Mikołajczyk
Ochrona lasu przed owadami. Najpoważniejsze zagrożenia pojawiają się w lasach nadleśnictwa od szkodników pierwotnych, a spośród nich od brudnicy mniszki, barczatki sosnówki i boreczników.
Borecznik na pniu sosny w czasie gradacji fot. M. Grzybowska
Prognozowanie występowania szkodników pierwotnych prowadzi się poprzez wykładanie pułapek z feromonem Lymodor na brudnicę mniszkę na stałych powierzchniach kontrolnych,liczenie motyli brudnicy mniszki i barczatki sosnówki metodą „transektu", jesienne poszukiwania szkodników sosny wykonywane na 10 półmetrowych schematycznie rozmieszczonych powierzchniach na każdej partii kontrolnej, drzewa kontrolne z opaskami lepowymi do obserwacji barczatki sosnówki i brudnicy mniszki, okresowe ścinki drzew na płachty.
Drzewa uszkodzone przez żery owadów fot. M. Grzybowska
Szkody powodowane przez czynniki abiotyczne. Znaczenia gospodarczego nabierają szczególnie: Szkody od wiatrów. Susze. Późne przymrozki. Szczególnie dotkliwe są susze wczesnowiosenne i niewłaściwy rozkład opadów dla wegetacji roślin, mające poważny wpływ na stan upraw, szczególnie nowo zakładanych.
Brak opadów w odpowiednim okresie wegetacji utrudnia uzyskanie odnowień naturalnych. Późne przymrozki uciążliwe stają się szczególnie dla hodowli dębów i buków.
Szkody od wiatru fot.L. Błażejewski
Dąb uszkodzony przez przymrozki fot. M. Mikołajczyk
Ochrona różnorodności biologicznej.
Podstawą ochrony lasu powinna być profilaktyka, czyli kształtowanie kondycji zdrowotnej lasu zapobiegającej powstawaniu gradacji owadzich i innych chorób, kształtowanie odporności drzewostanów na czynniki abiotyczne oraz utrzymanie właściwej higieny lasu.
Przykładem zasad profilaktyki (między innymi) jest stosowana od około 40 lat kompleksowa metoda biologicznej ochrony lasu. Podstawowy zespół elementów stosowanych w ramach ogniskowo-kompleksowej metody stanowią działania poprawiające warunki egzystencji w środowisku leśnym ptaków i nietoperzy takie, jak:
- wywieszanie skrzynek lęgowych dla ptaków
- wywieszanie schronów dla nietoperzy
- dokarmianie ptaków, ochrona mrowisk
- utrzymanie remiz śródleśnych obsadzanych głównie gatunkami krzewiastymi pozostawianie w drzewostanach wybranych drzew,głównie dziuplastych,do ich biologicznej śmierci i naturalnego rozkładu,
- pozostawianie kęp starodrzewi na zrębach,
- zachowanie cennych elementów środowiska przyrodniczego jak: torfowiska, bagna, śródleśne łąki poprzez nadanie im statusu użytku ekologicznego,
- odtwarzanie śródleśnych bagien i oczek wodnych,
- wyznaczenie powierzchni do ochrony ksylobiontów,
- wprowadzanie ognisk biocenotycznych na uprawy.
Budka lęgowa dla ptaków fot.L. Kopińska
Śródleśne oczko wodne fot. Lidia Kopińska
Najnowsze aktualności
Uratowany bielik odleciał ku wolności
Uratowany bielik odleciał ku wolności
Dzięki wspólnym wysiłkom leśników z Nadleśnictwa Włoszakowice, pracowników Stacji Badawczej PZŁ w Czempiniu oraz ornitologów z Komitetu Ochrony Orłów odnaleziony niespełna dwa tygodnie temu bielik odleciał ku wolności. To najlepszy gest jaki możemy zrobić dla przyrody, zwłaszcza dziś kiedy obchodzimy Światowy Dzień Ziemi.
Leśnicy z Nadleśnictwa Włoszakowice na swoim terenie znaleźli osłabionego bielika, który nie potrafił wzbić się w powietrze i zachowywał się nienaturalnie. Dzięki pomocy ornitologów z Komitetu Ochrony Orłów ptak został odłowiony i odwieziony do Stacji Badawczej PZŁ w Czempiniu.
Tam przez 10 dni pod czujnym okiem Henryka Mąki, specjalisty od ptaków drapieżnych, dochodził do siebie. Okazało się, że ptak był otruty.
- Bezpośredni kontakt z człowiekiem dla ptaków, ale i dla każdego dziko żyjącego zwierzęcia, jest niebywałym stresem. Dlatego niezmiernie ważne jest to, aby nasza pomoc opierała się przede wszystkim na wiedzy, a nasze działania żeby były szybkie, zdecydowane i skutecznie – mówi Henryk Mąka ze Stacji Badawczej PZŁ w Czempiniu.
Na szczęście w tym przypadku zastosowana terapia witaminowa pomogła i ptak szybko wrócił do zdrowia.
Zanim jednak bielik wzbił się w powietrze, został zaobrączkowany przez dr hab.Tadeusza Mizerę z UP w Poznaniu obrączką Stacji Ornitologicznej PAN w Gdańsku AX3754 oraz czarną obrączką obserwacyjną P945. Dzięki temu miłośnicy ptaków będą mogli śledzić jego dalsze losy.
- Stosunkowo rzadko zdarza się, że udaje nam się wrócić skrzywdzone przez człowieka ptaki szponiaste naturze. Tym razem dzięki szybkiej reakcji i dobrej współpracy ornitologów z Komitetu Ochrony Orłów oraz pracowników Nadleśnictwa Włoszakowice i oczywiście nieocenionej pomocy Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt w Czempiniu rehabilitacja zakończyła się szczęśliwie. Ptak dostał szansę życia w naturze. Miejmy nadzieję, że z niej skorzysta. – przyznaje dr hab.Tadeusz Mizera.
Po obrączkowaniu i przygotowaniu do transportu nasz pacjent udał się w krótką podróż z Czempinia do Nadleśnictwa Włoszakowice, gdzie został wypuszczony w pobliżu miejsca odnalezienia.
- To niebywały widok i niesamowite emocje móc towarzyszyć w takim przedsięwzięciu. To jedno z najważniejszych zadań przyrodników, leśników i ekologów – pomoc zwierzętom, które tego potrzebują i obserwacja, jak wracają w miejsca swojego naturalnego występowania. Warto otym pamiętać zwłaszcza w takim dniu, jak dziś, kiedy obchodzimy Światowy Dzień Ziemi. – dodaje dr inż. Małgorzata Krokowska-Paluszak rzecznik prasowy RDLP w Poznaniu.
Na początku XX w. bielik był w Polsce na krawędzi wymarcia. Jednak, dzięki niezwykłe efektywnym działaniom ochronnym na przestrzeni ostatnich 100 lat jego populacja wzrosła 25-krotnie, w tym dwukrotnie w ciągu obecnego stulecia. W przypadku orła bielika znakomicie sprawdza się ochrona strefowa. Aktualnie w lasach administrowanych przez RDLP w Poznaniu gniazduje 50 par bielików. To doskonały przykład na to jak współpraca pomiędzy naukowcami, leśnikami i członkami Komitetu Ochrony Orłów, przy odpowiednich regulacjach prawnych, może przynieść wymierne korzyści.
Na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu gniazduje aż 50 par bielików, posiadających 95 gniazd. Wszystkie gniazda posiadają wyznaczone strefy ochrony. To prawie 3,5 tysiące hektarów lasów pod ścisłym ochronnym nadzorem, gwarantującym bielikom bezpieczeństwo.
Bielik był pierwszym wśród gatunków ptaków szponiastych, którego otoczono ochroną w Polsce. Nastąpiło to już w latach 20. minionego wieku. Był to również pierwszy gatunek, dla którego w latach 70. utworzono strefy ochronne. Wprowadzenie ochrony gatunkowej, zakaz stosowania DDT i ochrony gniazd, połączone z podniesieniem świadomości społecznej spowodowały, iż bielik ma się obecnie bardzo dobrze. Jego liczebność w kraju szacuje się na około 1500 par.
Polska posiada po Norwegii i europejskiej części Rosji trzecią pod względem wielkości populację lęgową bielika na kontynencie.
Bielik to gatunek związany ze środowiskiem wodnym, a nawet morskim. Tam zdobywa pokarm, polując przede wszystkim na ryby. Pełni przy tym bardzo ważną role sanitarną, gdyż wyłapuje ryby chore bądź śnięte. Jego przysmakiem są również ptaki wodne, a zwłaszcza łyski. Zdarza się często, że para bielików współpracuje w polowaniu, zmuszając ptaki wodne do ciągłego nurkowania. Wyczerpane przebywaniem pod wodą ofiary stają się wówczas łatwym do schwytania łupem.
1) Bielik (Haliaeetus albicilla) to duży ptak z rzędu szponiastych, który w ostatnim dziesięcioleciu, dzięki wspólnym wysiłkom członków Komitetu Ochrony Orłów i leśników,
jest w rozkwicie liczebności.
2) Do polepszenia sytuacji bielika przyczyniła się ochrona strefowa. Drzewo z gniazdem zabezpieczone jest w pierwszej kolejności strefą ochrony całorocznej - w promieniu do 200 m od gniazda - w której bez specjalnego zezwolenia zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek prac w okresie całego roku.
3) Zakłada gniazdo najczęściej na starych ponad 100-letnich sosnach. Jest gatunkiem silnie związanym ze środowiskiem leśnym położonych w pobliżu jezior i stawów rybnych.
4) W Polsce objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, w tym ochroną "strefową", wpisany jest do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz do Załącznika nr 1 do "Dyrektywy ptasiej" Unii Europejskiej.
