Wydawca treści
Ochrona lasu
Leśne bagienka fot. L. Kopińska
Żer bobrowy fot. L. Kopińska
Torfowisko fot. L. Kopińska
Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Podstawą działania w ochronie lasu jest Instrukcja Ochrony Lasu wprowadzona Zarządzeniem
nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 22 listopada 2011 roku.
Lasy są narażone na szkodliwe działanie wielu czynników abiotycznych i biotycznych. W związku z tym konieczne jest ciągłe śledzenie ich zdrowotności oraz występujących zagrożeń i podejmowanie w razie potrzeby właściwego działania ochronnego.
Do czynników abiotycznych zaliczamy : szkody od wiatru, śniegu i mrozu, susze, podtopienia na skutek nadmiernych opadów, niedobór składników pokarmowych w glebie.
Do czynników biotycznych zaliczamy szkodniki owadzie, choroby grzybowe, szkody wyrządzone przez kręgowce.
Czynniki antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Ochrona lasu przed zwierzyną.
Szkody w uprawach i młodnikach powodowane są głównie przez jelenia i sarnę. W celu ograniczania szkód nadleśnictwo podejmuje skuteczne działania polegające na: grodzeniu domieszek liściastych oraz modrzewia na uprawach a w rębniach złożonych grodzenie gniazd, wykładaniu drzew zgryzowych, zabezpieczaniu indywidualnym sadzonek, stosowaniu odpowiednich technik przy wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych ( nie redukcja, a ogławianie zbędnych egzemplarzy), wykorzystywanie wszelkich gatunków krzaczasto – drzewiastych oraz przedplonowych jako formy pielęgnacyjno – ochronnej dla hodowanych gatunków . Nie stosuje się ogrodzeń wielkopowierzchniowych oraz chemicznego zabezpieczenia upraw przed zgryzaniem, jak i młodników przed spałowaniem.
Ważnym elementem ochrony upraw i młodników przed szkodami ze strony zwierzyny jest ochrona i zachowanie śródleśnych łąk i polan.
Uprawa uszkodzona przez jelenie fot. M. Mikołajczyk
Uprawa zabezpieczona przed szkodami ze strony zwierzyny fot. M. Mikołajczyk
Ochrona lasu przed owadami. Najpoważniejsze zagrożenia pojawiają się w lasach nadleśnictwa od szkodników pierwotnych, a spośród nich od brudnicy mniszki, barczatki sosnówki i boreczników.
Borecznik na pniu sosny w czasie gradacji fot. M. Grzybowska
Prognozowanie występowania szkodników pierwotnych prowadzi się poprzez wykładanie pułapek z feromonem Lymodor na brudnicę mniszkę na stałych powierzchniach kontrolnych,liczenie motyli brudnicy mniszki i barczatki sosnówki metodą „transektu", jesienne poszukiwania szkodników sosny wykonywane na 10 półmetrowych schematycznie rozmieszczonych powierzchniach na każdej partii kontrolnej, drzewa kontrolne z opaskami lepowymi do obserwacji barczatki sosnówki i brudnicy mniszki, okresowe ścinki drzew na płachty.
Drzewa uszkodzone przez żery owadów fot. M. Grzybowska
Szkody powodowane przez czynniki abiotyczne. Znaczenia gospodarczego nabierają szczególnie: Szkody od wiatrów. Susze. Późne przymrozki. Szczególnie dotkliwe są susze wczesnowiosenne i niewłaściwy rozkład opadów dla wegetacji roślin, mające poważny wpływ na stan upraw, szczególnie nowo zakładanych.
Brak opadów w odpowiednim okresie wegetacji utrudnia uzyskanie odnowień naturalnych. Późne przymrozki uciążliwe stają się szczególnie dla hodowli dębów i buków.
Szkody od wiatru fot.L. Błażejewski
Dąb uszkodzony przez przymrozki fot. M. Mikołajczyk
Ochrona różnorodności biologicznej.
Podstawą ochrony lasu powinna być profilaktyka, czyli kształtowanie kondycji zdrowotnej lasu zapobiegającej powstawaniu gradacji owadzich i innych chorób, kształtowanie odporności drzewostanów na czynniki abiotyczne oraz utrzymanie właściwej higieny lasu.
Przykładem zasad profilaktyki (między innymi) jest stosowana od około 40 lat kompleksowa metoda biologicznej ochrony lasu. Podstawowy zespół elementów stosowanych w ramach ogniskowo-kompleksowej metody stanowią działania poprawiające warunki egzystencji w środowisku leśnym ptaków i nietoperzy takie, jak:
- wywieszanie skrzynek lęgowych dla ptaków
- wywieszanie schronów dla nietoperzy
- dokarmianie ptaków, ochrona mrowisk
- utrzymanie remiz śródleśnych obsadzanych głównie gatunkami krzewiastymi pozostawianie w drzewostanach wybranych drzew,głównie dziuplastych,do ich biologicznej śmierci i naturalnego rozkładu,
- pozostawianie kęp starodrzewi na zrębach,
- zachowanie cennych elementów środowiska przyrodniczego jak: torfowiska, bagna, śródleśne łąki poprzez nadanie im statusu użytku ekologicznego,
- odtwarzanie śródleśnych bagien i oczek wodnych,
- wyznaczenie powierzchni do ochrony ksylobiontów,
- wprowadzanie ognisk biocenotycznych na uprawy.
Budka lęgowa dla ptaków fot.L. Kopińska
Śródleśne oczko wodne fot. Lidia Kopińska
Najnowsze aktualności
Ratujemy mokradła
Ratujemy mokradła
Inwestując w infrastrukturę hydrotechniczną, chcemy zatrzymywać wodę w lasach. Projekt „Mokradła" jest odpowiedzią na pogarszającą się w Wielkopolsce sytuację wodą. Przez najbliższe 3 lata łącznie zrealizujemy 127 działań, by walczyć z suszą i stepowieniem mokradeł.
Leśnicy podejmują szereg działań, aby trzymać poziom wody. Jednym z nich jest renaturyzacja mokradeł. Zacznijmy od wyjaśnienia definicji renaturyzacji, jest to proces przywracania do dobrego stanu wodnego terenów, które w przeszłości zostały osuszone.
Co robimy, aby ten proces zapoczątkować ?
• budujemy progi piętrzące
• odmulamy i oczyszczamy rowy, doprowadzające wodę do zbiorników retencyjnych
• budujemy zastawki
Powoduje to zwiększanie się retencji gruntowej, czyli ilości wody zatrzymanej w środowisku podziemnym. Tym samym podnosi się poziom wody, a następnie pojawiają się rośliny właściwe dla siedlisk podmokłych i ptactwo wodno-błotne. To właśnie nasz cel!
Warsztaty Wodne
Mimo zrealizowania już dwóch projektów Małej Retencji Nizinnej i rozpoczęcia trzeciego, nie spoczywamy na laurach. Chcąc jeszcze lepiej zapoznać się z możliwościami małej retencji i sprawdzić, jak tego typu projekty realizowane są w praktyce pod koniec października br. Wydział Infrastruktury Leśnej RDLP w Poznaniu, we współpracy z Nadleśnictwem Antonin i Jarocin zorganizował warsztaty wodne. Stały się one platformą do wymiany doświadczeń na temat przeciwdziałania zmianom klimatu dzięki retencjnowaniu wody. Będąc w terenie pracownicy Nadleśnictw i RDLP w Poznaniu mogli obejrzeć przykłady zrealizowanych projektów i ich efekty w środowisku leśnym.
Na terenie Nadleśnictwa Jarocin grupa zapoznała się z zakończonym projektem odbudowy zbiornika Zdrój. Debatowano nad korzyściami wynikającymi z istnienia zbiornika bocznego (zasilająca go rzeka Lipinka płynie obok), metodami przebudowy istniejących budowli, czy ich praktycznym zastosowaniom. Nie bez znaczenia były walory przyrodnicze, uzyskane dzięki zróżnicowaniu głębokości dna zbiornika oraz utworzeniu wyspy. W ten sposób powstały idealne warunki do rozwoju płazów, ptaków, owadów i roślin wodnych.
Następnie na terenie Nadleśnictwa Antonin uczestnicy przekonali się, jak pogodzić działania retencyjne z ochroną przyrody. Dowiedzieli się również, że małym nakładem sił można zrobić coś dobrego, choć należy uważać, by dobre chęci nie przyniosły wręcz odwrotnych skutków.
Kolejnym przystankiem był zbiornik Wydymacz utworzony w ramach przebudowy istniejącego wcześniej w tym miejscu stawu. Tam uczestnicy warsztatów zapoznali się z możliwościami łączenia retencji wody z ochroną przyrody. Poprawienie sytuacji wodnej na tym terenie wpływa pozytywnie na otaczające go olsy i grądy. Stworzone w zbiorniku wypłycenia to atrakcyjny przystanek dla ptaków, takich jak siewkowate. Mogą tam w spokoju odpocząć podczas przelotów. Zastosowane tu urządzenie w postaci klapy zwrotnej na ujściu ze zbiornika umożliwia odpływ jedynie, gdy w rowie poniżej nie ma wody. Z kolei połączenie z Kanałem Helenowskim pozwala na odpływ nadmiaru wody, który może powstać podczas bardzo obfitych opadów.
Wystarczyły 3 drewniano-kamienne budowle piętrzące (2 progi i zastawka), by w ciągu jednego roku odtworzyć Mokradło Żabiniec. Dzięki przemyślanemu projektowi i skutecznemu gospodarowaniu wodą udało się stworzyć dom dla licznych gatunków o powierzchni 5,5 boisk piłkarskich. Mokradło jest domem dla ptaków i płazów, a jednocześnie zapewnia stały poziom wód gruntowych w otaczających je lasach.
Przed nami wciąż wiele pracy, ale każdy kolejny krok przybliża nas do poprawy sytuacji wodnej w naszym regionie.
Projekt "Mokradła",w którym udział bierze 16 Nadleśnictw z terenów RDLP w Poznaniu realizowany jest ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 (Fundusze Norweskie i EOG).
