Asset Publisher
Ochrona lasu
Leśne bagienka fot. L. Kopińska
Żer bobrowy fot. L. Kopińska
Torfowisko fot. L. Kopińska
Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Podstawą działania w ochronie lasu jest Instrukcja Ochrony Lasu wprowadzona Zarządzeniem
nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 22 listopada 2011 roku.
Lasy są narażone na szkodliwe działanie wielu czynników abiotycznych i biotycznych. W związku z tym konieczne jest ciągłe śledzenie ich zdrowotności oraz występujących zagrożeń i podejmowanie w razie potrzeby właściwego działania ochronnego.
Do czynników abiotycznych zaliczamy : szkody od wiatru, śniegu i mrozu, susze, podtopienia na skutek nadmiernych opadów, niedobór składników pokarmowych w glebie.
Do czynników biotycznych zaliczamy szkodniki owadzie, choroby grzybowe, szkody wyrządzone przez kręgowce.
Czynniki antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Ochrona lasu przed zwierzyną.
Szkody w uprawach i młodnikach powodowane są głównie przez jelenia i sarnę. W celu ograniczania szkód nadleśnictwo podejmuje skuteczne działania polegające na: grodzeniu domieszek liściastych oraz modrzewia na uprawach a w rębniach złożonych grodzenie gniazd, wykładaniu drzew zgryzowych, zabezpieczaniu indywidualnym sadzonek, stosowaniu odpowiednich technik przy wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych ( nie redukcja, a ogławianie zbędnych egzemplarzy), wykorzystywanie wszelkich gatunków krzaczasto – drzewiastych oraz przedplonowych jako formy pielęgnacyjno – ochronnej dla hodowanych gatunków . Nie stosuje się ogrodzeń wielkopowierzchniowych oraz chemicznego zabezpieczenia upraw przed zgryzaniem, jak i młodników przed spałowaniem.
Ważnym elementem ochrony upraw i młodników przed szkodami ze strony zwierzyny jest ochrona i zachowanie śródleśnych łąk i polan.
Uprawa uszkodzona przez jelenie fot. M. Mikołajczyk
Uprawa zabezpieczona przed szkodami ze strony zwierzyny fot. M. Mikołajczyk
Ochrona lasu przed owadami. Najpoważniejsze zagrożenia pojawiają się w lasach nadleśnictwa od szkodników pierwotnych, a spośród nich od brudnicy mniszki, barczatki sosnówki i boreczników.
Borecznik na pniu sosny w czasie gradacji fot. M. Grzybowska
Prognozowanie występowania szkodników pierwotnych prowadzi się poprzez wykładanie pułapek z feromonem Lymodor na brudnicę mniszkę na stałych powierzchniach kontrolnych,liczenie motyli brudnicy mniszki i barczatki sosnówki metodą „transektu", jesienne poszukiwania szkodników sosny wykonywane na 10 półmetrowych schematycznie rozmieszczonych powierzchniach na każdej partii kontrolnej, drzewa kontrolne z opaskami lepowymi do obserwacji barczatki sosnówki i brudnicy mniszki, okresowe ścinki drzew na płachty.
Drzewa uszkodzone przez żery owadów fot. M. Grzybowska
Szkody powodowane przez czynniki abiotyczne. Znaczenia gospodarczego nabierają szczególnie: Szkody od wiatrów. Susze. Późne przymrozki. Szczególnie dotkliwe są susze wczesnowiosenne i niewłaściwy rozkład opadów dla wegetacji roślin, mające poważny wpływ na stan upraw, szczególnie nowo zakładanych.
Brak opadów w odpowiednim okresie wegetacji utrudnia uzyskanie odnowień naturalnych. Późne przymrozki uciążliwe stają się szczególnie dla hodowli dębów i buków.
Szkody od wiatru fot.L. Błażejewski
Dąb uszkodzony przez przymrozki fot. M. Mikołajczyk
Ochrona różnorodności biologicznej.
Podstawą ochrony lasu powinna być profilaktyka, czyli kształtowanie kondycji zdrowotnej lasu zapobiegającej powstawaniu gradacji owadzich i innych chorób, kształtowanie odporności drzewostanów na czynniki abiotyczne oraz utrzymanie właściwej higieny lasu.
Przykładem zasad profilaktyki (między innymi) jest stosowana od około 40 lat kompleksowa metoda biologicznej ochrony lasu. Podstawowy zespół elementów stosowanych w ramach ogniskowo-kompleksowej metody stanowią działania poprawiające warunki egzystencji w środowisku leśnym ptaków i nietoperzy takie, jak:
- wywieszanie skrzynek lęgowych dla ptaków
- wywieszanie schronów dla nietoperzy
- dokarmianie ptaków, ochrona mrowisk
- utrzymanie remiz śródleśnych obsadzanych głównie gatunkami krzewiastymi pozostawianie w drzewostanach wybranych drzew,głównie dziuplastych,do ich biologicznej śmierci i naturalnego rozkładu,
- pozostawianie kęp starodrzewi na zrębach,
- zachowanie cennych elementów środowiska przyrodniczego jak: torfowiska, bagna, śródleśne łąki poprzez nadanie im statusu użytku ekologicznego,
- odtwarzanie śródleśnych bagien i oczek wodnych,
- wyznaczenie powierzchni do ochrony ksylobiontów,
- wprowadzanie ognisk biocenotycznych na uprawy.
Budka lęgowa dla ptaków fot.L. Kopińska
Śródleśne oczko wodne fot. Lidia Kopińska
Asset Publisher
Noc Ciem w Grodźcu
Noc Ciem w Grodźcu
Świat motyli nocnych niebywale zaskoczył uczestników wydarzenia Noc CIEMna. Spodziewali się zobaczyć zupełnie niepozorne - szare, czarno-białe, czy brązowe motyle, a okazało się, że ćmy też są kolorowe i mają ciekawe desenie.
W Ośrodku Edukacji Leśnej w Nadleśnictwie Grodziec 16 i 17 lipca 2021 r. spotkaliśmy się, by podglądać niezwykłe owady – ćmy. Noc CIEMna zorganizowana została przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Poznaniu i Nadleśnictwo Grodziec. Wydarzenie odbyło się dzięki wsparciu finansowemu Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych.
W programie wydarzenia była pasjonująca prelekcja leśnika i entomologa – Mirosława Maciąga. Nie zabrakło również warsztatów plastycznych podczas których można było odzwierciedlić postacie motyli metodą nakrapiania. Największą jednak atrakcją była możliwość obserwacji ciem przy specjalistycznym ekranie entomologicznym. W wydarzeniu uczestniczyło blisko 100 osób.
W Polsce występuje sporo ponad 3000 gatunków motyli z czego zaledwie 163 gatunki to tz. motyle dzienne. Reszta zaliczana jest do ciem. Podział na motyle dzienne i nocne jest dość symboliczny. Część gatunków ciem lata również w ciągu dnia – mówi Mirosław Maciąg.
Niesamowite okazy
Ćmy zwabiane były za pomocą różnych lamp oraz urządzenia LepiLed do białego ekranu, gdzie można było je swobodnie oglądać. Choć raczej nie kojarzą się nam z całą paletą barw, w trakcie obserwacji można było się przekonać, że ćmy są zaskakująco różnorodne. Mają różne kształty, rozmiary i magiczne kolory. Duże wrażenie zrobiły obserwacje Zawisaka borowca (Sphinx pinastri), ale również innych, wyjątkowych motyli.
Cykl rozwojowy motyla - fascynująca przemiana
To spotkanie było świetną okazją do tego, by przypomnieć sobie jak skomplikowany cykl rozwojowy przechodzą motyle. – Po wykluciu się z jaja larwa motyla, czyli gąsienica zostaje maszyną do jedzenia. Właściwie nic innego nie robi tylko je. Pożywieniem gąsienic są głównie miękkie części roślin – liście. Gąsienice szybko rosną i kilka razy linieją, czyli zrzucają zewnętrzną warstwę ciała – oskórek. Najbardziej fascynujący proces rozpoczyna się w trakcie stadium poczwarki. Wtedy owad nie rusza się i nie pobiera pokarmu, a ciało larwy ulega całkowitej przebudowie, niemal „rozpuszcza się” i właściwe na nowo tworzą się narządy i skrzydła motyla – tłumaczy Mirosław Maciąg.
Choć motyle kojarzą się nam głównie z zapylaniem kwiatów, to jednak najważniejszą rolę w przyrodzie pełnią gąsienice. Z jednej strony stanowią one potężną bazę pokarmową np. dla ptaków, a z drugiej strony wydalane ekskrementy przyczyniają się do lepszego obiegu materii w przyrodzie.
Tekst: Aleksandra Osińska (Nadleśnictwo Czerniejewo).
