Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

• biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);

• abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);

• antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Podstawą działania w ochronie lasu jest Instrukcja Ochrony Lasu wprowadzona Zarządzeniem nr 57

Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 22 listopada 2011 roku.

Lasy  są narażone na szkodliwe działanie wielu czynników abiotycznych i biotycznych. W związku z tym konieczne jest ciągłe śledzenie ich zdrowotności oraz występujących zagrożeń i podejmowanie w razie potrzeby właściwego działania ochronnego.

Do czynników abiotycznych zaliczamy : szkody od wiatru, śniegu i mrozu, susze, podtopienia na skutek nadmiernych opadów, niedobór składników pokarmowych w glebie.
Do czynników biotycznych zaliczamy szkodniki owadzie, choroby grzybowe, szkody wyrządzone przez kręgowce. 

Ochrona lasu przed zwierzyną.

Szkody w uprawach i młodnikach  powodowane są głównie przez jelenia i sarnę.

W celu ograniczania szkód nadleśnictwo podejmuje skuteczne działania polegające na: grodzeniu domieszek liściastych oraz modrzewia na uprawach a w rębniach złożonych grodzenie gniazd, wykładaniu drzew zgryzowych, zabezpieczaniu indywidualnym sadzonek, stosowaniu odpowiednich technik  przy wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych ( nie redukcja, a ogławianie zbędnych egzemplarzy), wykorzystywanie wszelkich gatunków  krzaczasto – drzewiastych oraz przedplonowych  jako formy  pielęgnacyjno – ochronnej dla hodowanych gatunków .

Nie stosuje się ogrodzeń wielkopowierzchniowych. oraz chemicznego zabezpieczenia upraw przed zgryzaniem, jak i młodników przed spałowaniem.  Ważnym elementem ochrony upraw i młodników przed szkodami ze strony zwierzyny jest ochrona i zachowanie śródleśnych łąk i polan.

  UUuUUUprawa uszkodzona przez jelenie. Fot.M.Mikołajczyk

Uprawa zabezpieczona przed szkodami ze strony zwierzyny. Fot.M.Mikołajczyk

Ochrona lasu przed owadami. 

Najpoważniejsze zagrożenia pojawiają się w lasach nadleśnictwa od szkodników pierwotnych, a spośród nich od brudnicy mniszki, barczatki sosnówki i boreczników.

Borecznik sosnowiec na pniu sosny w czasie gradacji. Fot. M.Grzybowska

Prognozowanie występowania szkodników pierwotnych prowadzi się poprzez wykładanie pułapek z feromonem  Lymodor  na brudnicę mniszkę na stałych powierzchniach kontrolnych,liczenie motyli brudnicy mniszki i barczatki sosnówki metodą „transektu", jesienne poszukiwania szkodników sosny wykonywane na 10  półmetrowych schematycznie rozmieszczonych powierzchniach na każdej partii kontrolnej, drzewa kontrolne z opaskami lepowymi do obserwacji barczatki sosnówki i brudnicy  mniszki, okresowe ścinki drzew na płachty.

 Drzewa uszkodzone przez żery owadów.  Fot.M.Grzybowska

Powierzchnia do obserwacji występowania szkodników sosny. Fot.M.Grzybowska

Szkody powodowane przez czynniki abiotyczne.

Znaczenia gospodarczego nabierają szczególnie:

• Szkody od wiatrów.

• Susze.

•  Późne przymrozki.

Szczególnie dotkliwe są susze wczesnowiosenne i niewłaściwy rozkład opadów dla wegetacji roślin, mające poważny wpływ na stan upraw, szczególnie nowo zakładanych. Brak opadów w odpowiednim okresie wegetacji utrudnia uzyskanie odnowień naturalnych.

Późne przymrozki uciążliwe stają się szczególnie dla hodowli dębów i buków.

  Szkody od wiatru. Fot.L.Błażejewski

 Dąb uszkodzony przez przymrozki. Fot.M.Mikołajczyk

Ochrona różnorodności biologicznej.

Podstawą ochrony lasu powinna być profilaktyka, czyli kształtowanie kondycji zdrowotnej lasu zapobiegającej powstawaniu gradacji owadzich i innych chorób, kształtowanie odporności drzewostanów na czynniki abiotyczne oraz utrzymanie właściwej higieny lasu.
Przykładem zasad profilaktyki  (między innymi) jest stosowana od około 40 lat kompleksowa metoda biologicznej ochrony lasu. Podstawowy zespół elementów stosowanych w ramach ogniskowo-kompleksowej metody stanowią działania poprawiające warunki egzystencji w środowisku leśnym ptaków i nietoperzy takie, jak:

• wywieszanie skrzynek lęgowych dla ptaków, wywieszanie schronów dla nietoperzy, dokarmianie ptaków,

• ochrona mrowisk,

• utrzymanie remiz śródleśnych obsadzanych głównie gatunkami krzewiastymi

• pozostawianie w drzewostanach wybranych drzew,głównie dziuplastych,do ich biologicznej śmierci i naturalnego rozkładu,

• pozostawianie kęp starodrzewi na zrębach,

• zachowanie cennych elementów środowiska przyrodniczego jak: torfowiska, bagna, śródleśne łąki poprzez nadanie im statusu użytku ekologicznego,

• odtwarzanie śródleśnych bagien i oczek wodnych,

• wyznaczenie powierzchni do ochrony ksylobiontów,

• wprowadzanie ognisk biocenotycznych na uprawy. 

  Śródleśne oczko wodne. Fot.J.Andrzejewska

http://www.lasy.gov.pl/o_nas/gospodarka_lesna/ochrona-lasu